معرفی انواع لوله ها در شبکه خطوط انتقال آب

برای انتخاب استانداردهای خطوط انتقال آب، ابتدا باید نیازها و شرایط سیستم خود را مشخص کرده و سپس با تحقیق در مورد مواد، سایز، عمر مفید، نحوه اتصال و شرایط نگهداری هر نوع لوله آشنا شوید. در نهایت، با مشورت و همفکری با متخصصان و مهندسین مشاور، می‌توانید بهترین تصمیم را برای خطوط انتقال آب خود بگیرید. در ادامه به دستورالعمل هایی مربوط به بخش های مختلف اجرای انواع لوله ها در شبکه خطوط انتقال آب بیان می شود.

 

لوله های فولادی

با توجه به قابلیت خورندگی زیاد لوله های فولادی، زیاد برای انتقال سیال هایی مثل فاضلاب و آب دریا استفاده نمی شود، مگر در موارد خاص مانند لوله های ارتباطی قسمت های تصفیه خانه و تلمبه خانه ها. اما باز هم باید به نکاتی در مورد حمل و نقل و انبار کردن این لوله ها توجه کرد:

• لوله ها و مصالح هنگام بارگیری، حمل و تخلیه نباید انداخته شده و یا به اجسامی برخورد نمایند زیرا موجب بروز خسارت به لوله، عایق لوله، پوشش داخلی و یا بسته بندی مصالح می گردد.
• برای جلوگیری از دوپهن شدن سرلوله ها به ویژه در اقطار بزرگ، باید از قاب حفاظتی در داخل لوله ها استفاده شود.
• برای مهار لوله ها در زمان حمل باید بالشتک های لاستیکی یا چوبی و زنجیر محافظ دار استفاده شود.
• برای انبار کردن لوله های فولادی، باید دو ردیف لوله در یک عرض 30 متری چیده شود و از طرفین باند، عرض 10 متری برای عبور ماشین آلات در نظر گرفته شود. پایین ترین ردیف لوله باید با زمین 0.5 متر فاصله داشته باشد.
• دهانه لوله ها، متعلقات و شیرآلات برای وارد نشدن خاک و مواد خارجی به آن، پوشیده شوند.
• بسته نوار عایق که برای پوشش خارجی لوله های فولادی به کار می روند، باید در انبارهای سرپوشیده و دور از نور خورشید، رطوبت و گرد و خاک نگهداری شود.
• کف ترانشه باید با شیب یکنواخت و همواره خشک باشد و در موقع بسترسازی ترانشه هرگونه ناهمواری موضعی باید برطرف شود.
• در عبور لوله از سربالایی ها یا سرازیری ها لازم است از تکیه گاه های از نوع طوقه باربر استفاده شود.

لوله های چدنی نشکن

لوله های چدن نشکن با توجه به قابلیت انعطاف و مقاومت در مقابل ضربه، فشار، خورندگی آب و خاک و همچنین وزن کمتر و طول عمر زیاد، از پرمصرف ترین لوله در خطوط انتقال آب هستند. در ادامه استانداردهای اجرای لوله چدن نشکن مورد بحث قرار میگیرد:

• لوله های چدن نشکن در طول های محدود و معمولا حداکثر 6 متر برای لوله ها تا قطر 500 میلیمتر و 9 متر برای اقطار 600 میلیمتر و بیشتر تولید می شوند. در حال حاضر در ایران این لوله ها با طول حداکثر 6 متر تولید می شوند.
• برای جلوگیری از خورندگی سطوح خارجی لوله چدنی، پوشش های حفاظتی اجرا می شود. این پوشش حفاظتی در کارخانه و توسط مواد اپوکسی انجام می شود که ضخامت لایه خشک آن باید 80 میکرون باشد. اگر لوله در بالای سطح زمین اجرا شود، باید یک لایه رنگ قطران آلومینیومی به ضخامت 40 میکرون نیز بر روی لایه فوق اجرا شود.
• بلند کردن و جابجایی لوله ها باید با استفاده از چنگک ماشین آلاتی مانند بیل مکانیکی، لودر و لیفتراک انجام شود.
• هنگام حمل لوله ها باید تمام ردیف لوله هابا سیم بکسل و یا زنجیر مهار شده و در محل تماس این مهاری ها با بدنه لوله ها، نمد یا لاستیک قرار داده شود.
• محل تخلیه لوله ها کاملا مسطح بوده و زهکشی شود. در صورت امکان دارای پوشش بتنی و یا آسفالت بوده یا شن ریزی شود.
• خطوط لوله نصب شده برروی شیب در خط لغزش قرار دارند. جلوگیری از لغزش خطوط لوله در صورتی که شیب کف ترانشه بیش از 25 درصد باشد ضروری است و توسط بلوک های بتنی انجام می شود.

 

لوله های بتنی مسلح

• لوله های بتنی مسلح تحت فشار مورد استفاده در طرح های آبرسانی، معمولا در خطوط انتقال آب مورد استفاده قرار می گیرند. این لوله در شبکه های توزیع آب کاربرد کمتری دارند و معمولا در اقطار بیش از 300 میلیمتر  و در طرح های داخل شهر کاربرد دارند.
• لوله های بتن مسلح معمولا در اقطار بیش از 400 میلیمتر و تا قطر 6350 میلیمتر تولید می شوند.
• فشار کاری این نوع لوله ها محدود بوده و حداکثر بین 150 الی 20 اتمسفر می باشد.
• ساخت لوله های بتنی در کارگاه تحت هیچ شرایطی مجاز نبوده و باید در کارخانه با رعایت دستورالعمل ها تولید، آزمایش و سپس به محل مصرف حمل شوند.
• نکاتی که برای حمل و جابجایی لوله های چدن ذکر شد برای لوله های بتنی نیز باید رعایت شود.
• آزمایش هیدرواستاتیکی نباید زودتر از 36 ساعت پس از بتن ریزی آخرین پشت بند خط لوله (در صورت استفاده از سییمان زودگیر) و یا 7 روز (در صورت استفاده از سیمان پرتلند) انجام پذیرد.
• استانداردها برای نصب و نگهداری خطوط انتقال آب نیز حائز اهمیت می‌باشند. به جهت جلوگیری از نشت آب، اختلال در عملکرد و افزایش عمر مفید خطوط، نیاز به رعایت استانداردهای مربوط به عملیات نصب و نگهداری است. این شامل استفاده از تجهیزات مناسب، نصب به درستی و انجام بازرسی های دوره ای برای اطمینان از عملکرد صحیح خطوط می‌باشد.

لوله های پلی اتیلن

پلی اتیلن از پلیمریزاسیون اتیلن و اولفین به همراه دوده آنتی اکسیدان تهیه می شود. این ماده تجاری در سه نوع وزن مخصوص کم، متوسط و زیاد تولید می شود. هرچه وزن مخصوص مواد پلی اتیلن بیشتر باشد مقاومت آن بیشتر است.

• لوله پلی اتیلن و متعلقات در محل خنک و به دور از تابش مستقیم آفتاب نگهداری شوند. در صورتی که مدت نگهداری زیاد باشد باید با پارچه تیره پوشانده شوند.
• لوله و متعلقات باید دور از منابع حرارتی و یا وسایل داغ، نظیر بخاری و موتورخانه انبار شوند.

• در صورتی که لوله های پلی اتیلن روی یکدیگر قرار داده می شوند، به منظور جلوگیری از خم شدن و دو پهلو شدن، لوله ها باید کاملا موازی یکدیگر بوده و ارتفاع لوله هایی که به این ترتیب انبار می شوند، نباید از یک متر تجاوز نماید.
• لوله و متعلقات پلی اتیلن باید به دور از مواد شیمیایی مضر نگهداری شوند.

 

در نهایت، رعایت استانداردهای خطوط انتقال آب در همه مراحل از تأمین مواد تا نگهداری و تعمیرات می‌تواند بهبود امنیت و کارایی سیستم تأمین آب شهری و روستایی را بهبود بخشد. این امر نه تنها موجب افزایش رضایت مشتریان و مصرف کنندگان، بلکه کاهش هدر رفت آب و افزایش بهره وری در استفاده از این منبع محدود نیز می‌گردد. مشخص است که این موضوع نیازمند همکاری و تلاش مشترک از سوی متخصصین و کارشناسان حوزه انتقال آب و مهندسی آب می‌باشد. با رعایت استانداردهای معتبر و استفاده از بهترین روش ها و تکنولوژی های موجود، می‌توان بهبود و پیشرفت قابل توجهی در خطوط انتقال آب داشت.